Voor uitvinders is een octrooi (Engelse vertaling: Patent) vaak interessant, als middel om de uitvinding te beschermen of over te dragen aan een andere partij. Daarnaast zijn er nog diverse andere instrumenten om Intellectueel Eigendom te claimen zoals Model Registratie en Auteursrecht. Zie ook het overzicht van ThatsIP, een site van BOIP en OCNL gezamenlijk.
Er zijn echter nog andere goede redenen voor uitvinders om te kijken naar octrooien. Het is een bron van inspiratie, een uitvinder wil niet graag het wiel opnieuw uitvinden. In de Octrooidatabase zijn talloze interessante technische oplossingen te vinden. Ook is het goed om als uitvinder te kijken of het idee wel nieuw is. Bij het OCNL is een handleiding te vinden voor het zoeken naar octrooien. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat een ander al een octrooi heeft en er toestemming nodig is voor het gebruiken van een octrooi. Bijvoorbeeld wanneer je door wilt ontwikkelen op de beschermde uitvinding of ermee wilt ondernemen. Een overzicht van de beschermde octrooien in Nederland is te vinden in het octrooiregister.
Wat is een octrooi?
Een technisch product of productieproces kunt u beschermen met een octrooi.
Met een octrooi beschermt u uw uitvinding op een technisch product of proces. U kunt een ander verbieden die uitvinding na te maken, te verkopen, of in te voeren.
Octrooieren is publiceren
Een octrooi geeft u het alleenrecht over uw uitvinding. Als 'tegenprestatie' wordt een octrooiaanvraag, waarin de aanvrager de werking van zijn uitvinding uitlegt, altijd gepubliceerd. Dat geeft anderen de gelegenheid gebruik te maken van nieuwe kennis. Dat bevordert de innovatie. Anderen mogen uw octrooirecht niet schenden; de publicatie verandert dat niet.
Voorwaarden
Om een geldig octrooi te krijgen, moet de uitvinding een technisch karakter hebben en voldoen aan 3 inhoudelijke voorwaarden: nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid. Voldoet het octrooi niet aan deze voorwaarden, dan kan iemand die er inbreuk op maakt terecht aanvoeren dat het octrooi niet geldig is.
Technisch karakter
Door de eis dat de uitvinding een technisch karakter moet hebben, kunt u géén octrooi krijgen op bijvoorbeeld een natuurwetenschappelijke theorie, een rekenmethode of alleen een mooie vormgeving. Met een octrooi kan alleen techniek worden beschermd.
Nieuwheid
Uw uitvinding mag nog niet bekend zijn, in praktijk of theorie. Om te kunnen voldoen aan de eis van nieuwheid, is het van groot belang dat u uw uitvinding geheimhoudt tot de dag waarop uw octrooiaanvraag is ingediend. U mag de uitvinding vooraf niet openbaar maken door bijvoorbeeld een bedrijfsbrochure, een presentatie op een commerciële beurs of een artikel in een krant of tijdschrift. Is het nodig met anderen over uw uitvinding te spreken, gebruik dan een geheimhoudingsovereenkomst.
Inventiviteit
De uitvinding moet een ongebruikelijk, origineel idee zijn dat niet door vakmensen/deskundigen op uw vakgebied makkelijk te bedenken is. Het mag voor de vakman niet voor de hand liggen.
Industriële toepasbaarheid
In de meeste gevallen blijkt de toepassing van een uitvinding direct uit het product of de werkwijze zelf. In gevallen waar de industriële toepassing niet duidelijk is, moet het octrooi een praktische toepassing van de uitvinding beschrijven.
Octrooi aanvragen, wel of niet doen?
Een octrooi aanvragen is geen doel op zich. Het is een middel om een concurrentievoordeel te krijgen. Ook als je het octrooi wilt verkopen of in licentie wilt uitgeven zul je daarmee een concurrentievoordeel overdragen aan een marktpartij. Bij de aanvraag staat de vraag centraal of de claim het beoogde concurrentievoordeel afdekt. Of kan er makkelijk omheen gewerkt worden, met de op een na beste oplossing?
Het is dan ook goed om te bedenken welk concurrentievoordeel het octrooi zou kunnen opleveren. Dit hangt af van verschillende factoren, enkele zijn:
- Wat is het belang van de vinding? Heeft het een grote commerciële waarde? Is de vinding onderscheidend ten opzichte van de andere oplossingen in de markt? Het bepalen van de commerciële waarde zal in vaak een uitgebreid proces zijn
- In hoeverre dekt het octrooi de oplossing af, is het makkelijk te omzeilen? Een octrooi dat een grote variatie aan specifieke uitwerkingen afdekt wordt ook wel een breed octrooi genoemd. In hoeverre een octrooi breed opgesteld kan worden hangt af van de huidige stand van de techniek, alleen het deel dat nieuw en inventief is kan geclaimd worden. Een smal octrooi gaat vaak over een heel klein aspect van de oplossing dat nieuw en inventief is. In sommige gevallen kan dit toch de sleutel zijn voor de toepassing van de vinding. Zo was de surfplank beschermd door de claims op de flexibele mastvoet en op de dubbele giek. Zonder een van deze twee elementen kan er niet fatsoenlijk gewindsurft worden
Er zijn ook partijen voor wie het feit dat er octrooi is aangevraagd op zich al waardevol is. Bijvoorbeeld om nieuwkomers op de markt af te schrikken, in de hoop dat ze hierdoor afgeschrikt zullen zijn. Of uit marketing overwegingen kan het interessant zijn om “geoctrooieerd” of “patented” te vermelden, ook al is er geen of beperkte mogelijkheid om de oplossing te beschermen.
Octrooi aanvraag, wanneer in het proces?
Veel uitvinders worstelen met de vraag wat het beste moment voor de octrooiaanvraag zal zijn. Uiteraard zal dit niet voor iedereen in elke situatie hetzelfde zijn. In zijn algemeenheid geldt: Zo laat mogelijk. Hoe verder je bent in het ontwikkelproces hoe beter de aanvraag. Op deze manier kan zoveel mogelijk kennis die je opdoet bij de ontwikkeling van het product worden meegenomen in het octrooi. Daarnaast komen ook uitvinders er tijdens de ontwikkeling achter dat een octrooiaanvraag niet zinvol is. Omdat ze bijvoorbeeld tegen een betere oplossing voor het probleem zijn aangelopen. Ook in zo’n geval is het prettig dat er niet al een octrooi is aangevraagd.
Aan de andere kant is het bij uitvinden, wie het eerst komt die het eerst maalt. Bij de beoordeling van de nieuwheidseis wordt gekeken naar de datum van indiening, de zogeheten prioriteitsdatum. Het is dus belangrijk om de eerste te zijn. Het blijft dus een gok of je lang kunt wachten met het indienen. Als je de keuze maakt om vroeg in te dienen zul je waarschijnlijk nog veel (kostbare) wijzigingen of aanvullende octrooiaanvragen moeten indienen. Dat kan mogelijk zijn als je binnen de publicatiedatum blijft.
Kortom, een lastig dilemma. Het is wel altijd gunstig om snelheid te hebben in de ontwikkeling. Dat is niet alleen gunstig voor het bepalen van het moment van indienen maar vergroot ook de kansen in de markt en houdt de vaart in het project.
Hoe lees je een octrooi?
Om een beeld te krijgen van een octrooi kijken we naar een bekend voorbeeld, het octrooi op de inkeping in het beschuit. Het mooie van dit octrooi is dat we het beschuitje allemaal kennen en het een hele eenvoudige vinding is. Daarnaast is het een goed opgeschreven octrooi, het is herhaaldelijk voor de rechter bestreden maar heeft altijd stand gehouden.
Het octrooi is uit vier delen opgebouwd:
- Huidige stand van de techniek
- Presentatie van de uitvinding, wat is het voordeel?
- Eventueel figuurbeschrijving en/of voorbeelden
- Conclusies (claims)
Het is duidelijk te lezen dat er veel aandacht is besteed aan de omschrijving op een dusdanige algemene manier zodat het octrooi duidelijk maakt waar het om gaat maar ook andere mogelijke toepassingen afdekt. Het is natuurlijk bedacht voor een beschuit maar er staat “een plat product, zoals een baksel”. Het octrooi is zodanig opgesteld dat het niet mogelijk om eenvoudig een alternatieve manier te ontwikkelen om het beschuitje makkelijk uit de verpakking te krijgen buiten het octrooi om. Er zijn andere manieren bedacht waarop een beschuitje eenvoudig uit de verpakking gehaald kan worden, zoals in figuur 3 te zien. Door dit soort alternatieve oplossingen mee te nemen in de octrooiaanvraag kan het octrooi minder makkelijk omzeilt worden door een concurrent.
De kern van het octrooi wordt gevormd door de conclusie (zie pagina 6 van het octrooi), hetgeen waarvoor bescherming wordt verleend. De conclusie bestaat altijd uit één zin. Het eerste deel van de zin geeft aan waar het over gaat. Dan volgt er “, met het kenmerk dat,”. In het zinsdeel dat hierna komt wordt de uitvinding voorgelegd. Hetgeen dus nieuw en niet voor de hand liggend is.
Hoe vraag je het aan?
Het is raadzaam om een octrooi te laten opstellen en indienen door een erkend octrooigemachtigde. Het is specialistisch werk waar een octrooigemachtigde jarenlang voor opgeleid is. Alhoewel de kosten voor het opstellen aanzienlijk zijn.
In deze infographic ziet u de procedure
Wat zijn de kosten?
De kosten voor een octrooi zijn een belangrijke reden voor mensen om af te zien van een octrooiaanvraag. De octrooikostencalculator van de RVO geeft een goed inzicht in de kosten. De kosten voor het opstellen van de octrooiaanvraag door de octrooigemachtigde zijn hierin niet meegenomen, deze kosten voor het opstellen hangen af van de complexiteit maar zullen al gauw boven de €5.000,- uitkomen.
Belangrijk is om te beseffen dat vooral het doorzetten van de aanvraag naar andere landen duur is. Omdat de mogelijkheid niet oneindig blijft bestaan, zie ook de procedure, zal je na een paar jaar voor hoge kosten komen te staan als je de mogelijkheid tot bescherming internationaal wilt uitbreiden.
Veel aanvragers wachten dan ook met de aanvraag tot het laatste moment voor de marktintroductie met het indienen van de aanvraag. Daarmee is er zoveel mogelijk tijd om geld te verdienen met de geoctrooieerde uitvinding om zo te ontdekken of het commercieel zinvol is om de volgende octrooikosten te maken.
Kosten voor handhaving
Een octrooi biedt op zichzelf geen bescherming, het geeft een recht om jouw vinding te beschermen. Wanneer je inbreuk op jouw octrooi opmerkt is in veel gevallen een bericht aan de inbreukmaker voldoende om de inbreuk te stoppen of om tot afspraken voor vergoeding (licentie verstrekken) te komen. Wanneer de vermeende inbreukmaker het tot een rechtszaak laat aankomen kunnen de kosten snel oplopen tot enkele honderd duizenden euro’s lopen. Los van de hoogte van het bedrag is het ook de tijdsduur van het proces en onzekerheid van de uitkomst. Indien er in beroep gegaan wordt kan het enkele jaren duren voordat er een definitieve uitspraak heeft. Dat is de reden dat veel particuliere uitvinders afzien van handhaving tegen inbreuk. Het vraagt immers om veel geld dat lang uitstaat en met grote onzekerheid.
Er zijn voor particulieren gelukkig wel mogelijkheden om hier mee om te gaan. Een is om de rechtzaak “te verkopen” aan een investeerder. Dan moet de zaak er na bestudering wel gunstig uit zien.
Daarnaast is het natuurlijk mogelijk om een samenwerking te zoeken. Wellicht is er een grote speler in de markt die interesse heeft in het octrooi en in de mogelijkheid om tegen zijn concurrent te procederen.
Hoe zoek je een octrooi?
Het zoeken naar octrooien schrikt veel mensen af, er zijn meer dan 100 miljoen octrooien opgenomen in de octrooidatabase waardoor het zoeken naar een speld in een hooiberg is. Eigenlijk nog een stuk lastiger; Als je wilt weten of het nieuw is ben je aan het zoeken óf er een speld in de hooiberg zit… Gelukkig is de octrooidatabase heel systematisch opgebouwd en is er goede hulp bij het zoeken. Het OCNL biedt goede ondersteuning bij het zoeken.
Na een eerste eigen onderzoek is het verstandig om nog een specialist in te schakelen. Er zijn gespecialiseerde onderzoekers die dit graag uitvoeren. De meeste octrooigemachtigden bieden dit ook aan maar het is in veel gevallen verstandiger om de gemachtigde in te schakelen voor het opstellen van de aanvraag en het zoeken na een eigen verkenning door een specialist te laten doen. Deze zijn vaak goedkoper en veel octrooigemachtigden besteden dit ook bij hun uit.
Status octrooi?
Er staan gigantisch veel octrooiaanvragen in de octrooidatabase. Het overgrootte deel is verlopen of niet van toepassing in Nederland en kan dus vrij gebruikt worden. In het octrooiregister is te zien wat de status van het octrooi is.
______________________________________________________________________
Over het model
Een model beschermt de uiterlijke verschijning van een voorwerp. Als tekening of model kan worden beschermd het nieuwe uiterlijk van een voortbrengsel met een eigen karakter.
Centraal staat het uiterlijk van een voortbrengsel. Het uiterlijk daarvan wordt afgeleid uit de kenmerken van de lijnen, de omtrek, de kleuren, de vorm, de textuur of de materialen van het voortbrengsel of de versiering daarvan. Een modelrecht hoeft echter niet op het uiterlijk van het volledige voortbrengsel te berusten het kan ook betrekking hebben op een deel of onderdeel ervan. Eén van de voorwaarden voor bescherming van deze onderdelen is dat het onderdeel bij normaal gebruik zichtbaar is. Het gaat hierbij niet om de technische werking.
Een model kan voor de Benelux ingediend worden via het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP).