Octrooieren kansloze missie bij rapid manufacturing?

Octrooieren kansloze missie bij rapid manufacturing?

In het vorige nummer van Vindingrijk stond rapid manufacturing centraal. Deze productietechniek is bijvoorbeeld mogelijk met 3D-printers en heeft als voordeel dat productverbeteringen gemakkelijk en snel kunnen worden doorgevoerd. Bij conventionele productietechnieken, zoals spuitgieten, zijn productwijzigingen doorgaans lastiger en duurder. Weliswaar verloopt een spuitgietproces sneller dan een 3D-printproces, maar er kan een redelijke productiesnelheid worden behaald door meerdere 3D-printers in een printfarm aan het werk te zetten.

De vraag rijst of het wel zin heeft om een octrooi aan te vragen voor een innovatief product dat snel verandert en dus slechts gedurende een korte periode op de markt wordt gebracht. Het kan immers enkele jaren duren voordat octrooi wordt verleend. Met andere woorden, verandert met de opkomst van rapid manufacturing ook de visie op het al dan niet octrooieren van een product?

Om maar meteen met de deur in huis te vallen, het korte antwoord is: nee. Dat willen we hieronder graag toelichten.

Een octrooi beschermt een uitvinding op een technisch product of proces. Als een geoctrooieerd product een verandering ondergaat die los staat van de technische uitvinding, bijvoorbeeld een fraaiere vormgeving of een andere kleur, dan valt zo’n product nog steeds onder het octrooi. Is de productwijziging zodanig dat de uitvinding daarin ontbreekt, dan valt het product uiteraard niet meer onder het octrooi. In feite staat dit los van de vraag of het product gewijzigd is via een conventionele productiewijze of rapid manufacturing. De vraag is dus eigenlijk niet met welke productiewijze het product is veranderd, maar wát er aan het product is veranderd.

Product van korte duur
Meestal is het niet zinvol om octrooi aan te vragen voor een product dat maar kortstondig op de markt wordt gebracht, bijvoorbeeld een gadget voor een eenmalig evenement zoals een WK toernooi. In zo’n situatie kan het vanuit strategisch oogpunt verstandig zijn om het product niet openbaar te maken tot de marktintroductie. Voordat een derde het product heeft nagemaakt en op de markt gebracht, is het evenement immers alweer voorbij. Het maakt voor deze situatie niet uit of het product op een conventionele manier is geproduceerd of via rapid manufacturing.

Wijzigingen geoctrooieerd product
Maar hoe zit het met een geoctrooieerd product dat, eventueel via rapid manufacturing, telkens wordt bijgeschaafd? Valt het verbeterde product nog wel onder de beschermingsomvang van het octrooi? Zoals hierboven reeds is opgemerkt, is dit ook een vraag bij conventionele productietechnieken. Het gebeurt namelijk maar zelden dat een product na de indiening van een octrooiaanvraag ongewijzigd blijft.

Meestal gaat het als volgt. De uitvinder heeft een innovatief product voor ogen en beschikt eventueel al over een prototype. Vervolgens stelt een octrooigemachtigde in samenwerking met de uitvinder een octrooiaanvraag op en na indiening daarvan gaat de uitvinder verder met het testen, verbeteren en uiteindelijk op de markt brengen van het product. Tussen het moment van indienen van de octrooiaanvraag en de marktintroductie komen vrijwel altijd zaken aan het licht die productwijzigingen vereisen. Ook na de marktintroductie blijken vaak nog aanpassingen nodig te zijn. In de praktijk wordt de betrokken octrooigemachtigde dan ook regelmatig door de uitvinder geraadpleegd of het vernieuwde product nog steeds onder de beoogde beschermingsomvang valt.

Octrooi beschermt technisch concept en niet een specifieke uitvoeringsvorm
Een voordeel van een octrooi is nu juist dat zolang het gewijzigde product de oorspronkelijk uitgevonden techniek bevat, de octrooibescherming overeind blijft. Ook als dit product bijvoorbeeld niet meer exact in de figuren van het octrooi is terug te vinden. In een octrooiaanvraag wordt namelijk het innovatieve technische concept, ofwel de uitvindingsgedachte achter een product met ruime bewoordingen vastgelegd, zonder dat beperkt wordt tot de concrete uitvoeringsvorm die de uitvinder aanvankelijk ontworpen had.

Kortom, om ondanks (snelle) productwijzigingen jarenlang profijt te hebben van een octrooi, is het belangrijk om de oorspronkelijk ingediende octrooiaanvraag nauwkeurig op te stellen. Geen woord teveel en geen woord te weinig. Dit is een specialistisch werk waarvoor octrooigemachtigden zijn opgeleid en getraind.

Rinie van Helden, namens de Orde van Octrooigemachtigden

____________________________________________________________________________________

Discussie naar aanleiding van het artikel

Reactie Joris Cavelaars, directeur NOVU
Vanuit de NOVU zien we op enkele punten een invloed van de ontwikkelingen in productietechniek op de IE keuzes die gemaakt worden:

Doordat de productlevenscyclus korter wordt onder invloed van rapid manufacturing kun je verwachten dat met name de hele specifieke octrooien minder vaak zullen worden aangevraagd. En breed octrooi zal minder snel worden gepasseerd door een nieuwe productontwikkeling dat immers maar op kleine delen zal afwijken en nog steeds onder het brede octrooi zou vallen. We zijn benieuwd of de octrooigemachtigden dit als trend signaleren of dit zouden verwachten in de toekomst.

Rapid manufacturing biedt de mogelijkheid om een andere strategie te volgen dan een Octrooistrategie. Het concurrentievoordeel wordt niet bereikt door een monopolie op de Innovatie te claimen maar door de strijd aan te gaan door telkens sneller met betere ideeën en verbeteringen te komen. Deze strategie wordt mogelijk gemaakt doordat de producties niet meer zoveel investering vragen en sneller bijgesteld kunnen worden.

We zijn erg benieuwd naar de observaties en meningen van onze leden en de Octrooigemachtigden en nodigen dan ook een ieder van harte uit om op deze stellingen te reageren in via de NOVU LinkedIn Groep.