Het Nederlandse octrooi registratiesysteem

Het Nederlandse octrooisysteem is een zogenaamd "registratiesysteem". Dat wil zeggen dat alle octrooien die worden aangevraagd ook verleend worden, mits er aan een aantal vormvereisten voldaan is, waaronder het betalen van een indieningstakse en een takse voor het doen verrichten van een nieuwheidsonderzoek. Een registratieoctrooi wordt ook wel eens een “ongetoetst” octrooi genoemd, al is die terminologie gelet op de bij opinie die met de resultaten van het nieuwheidsonderzoek meegestuurd wordt wellicht niet helemaal juist.

Wat betreft dat nieuwheidsonderzoek is er de keus om een onderzoek van het nationale type (in de regel uitgevoerd door het Octrooicentrum Nederland) of van het internationale type (uitgevoerd door het Europees octrooibureau) aan te vragen.

Inhoudelijk zouden ze van dezelfde kwaliteit moeten zijn, maar het verschil zit hem erin dat het onderzoek van het internationale type bij een eventuele Europese of internationale octrooiaanvrage erkend wordt door het Europees octrooibureau en de search-fee van die vervolgaanvrage in de regel teruggestort wordt.

De resultaten van het nieuwheidsonderzoek verschijnen ongeveer 10 maanden na het indienen van de octrooiaanvrage en onafhankelijk van die resultaten wordt het octrooi 18 maanden na het indienen van de aanvrage verleend.

Als uit (de opinie bij) het onderzoek blijkt dat (sommige van) de claims van het octrooi aan de vereisten van nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid voldoen, is het duidelijk dat het octrooi (in ieder geval voor wat betreft die claims) terecht verleend is.

Maar wat als er in het rapport staat dat geen van de claims aan alle vereisten voldoet? In beginsel is de onderzoeker van het Octrooicentrum Nederland of het Europees octrooibureau dan van mening dat het octrooi geen bescherming kan bieden, terwijl het pro forma wel verleend wordt.

Bij octrooien die verleend worden na een inhoudelijk beoordelingstraject (examination), zoals Europese octrooien en nationale octrooien in de meeste landen, is de volgende stap na het ontvangen van het rapport een discussie met de verlenende instantie, al dan niet gepaard met het nader toespitsen van de claims (op basis van verdere details uit de ingediende aanvrage) zodat ze wel aan de vereisten voldoen. Een verlening volgt dan zodra de examiner overtuigd is.

Die mogelijkheid bestaat (nog *) niet binnen het Nederlandse registratiesysteem. De octrooihouder kan reageren op het nieuwheidsrapport door het op eigen verzoek aanpassen van de aanvrage, waarbij geldt dat als dat gebeurt nadat het octrooi al verleend is, de gevraagde bescherming slechts beperkt mag worden. Voor die aangepaste aanvrage wordt echter geen nieuw nieuwheidsrapport opgemaakt, zodat de opinie van het octrooicentrum over de geldigheid van de aangepaste conclusies voor zowel de octrooiaanvrager als voor derden onbekend is.

Indien de octrooihouder een partij van inbreuk op het octrooi beticht, zal de rechter zich in een daarop volgende rechtszaak vaak zowel over de inbreuk, als over de geldigheid van het octrooi buigen. Op een ongeldig octrooi kun je immers geen inbreuk maken.

Derden kunnen het octrooicentrum ook verzoeken een uitspraak te doen over de (on)geldigheid van een octrooi. Daarbij mogen ze argumenten inbrengen om die geldigheid te betwisten. Die argumenten mogen ook gebaseerd zijn op stukken die niet in het nieuwheidsonderzoek genoemd werden. De octrooihouder krijgt de gelegenheid om te reageren en daarna brengt het Octrooicentrum Nederland advies uit. Volgt uit het advies dat de claims niet aan de vereisten voldoen dan kan de verzoekster de rechter vragen om op basis van het advies het octrooi nietig te verklaren. Volgt uit het advies dat de claims (al dan niet in aangepaste vorm) wel voldoen, dan is het octrooi terecht geregistreerd, en de sterkte ervan door deze toetsing juist toegenomen.

Een "registratieoctrooi" is dus niet per definitie een zwakker octrooi dan een getoetst octrooi. Het is eerder een octrooi waarover het laatste woord nog niet gezegd is, en “ongetoetst” is dus eigenlijk “(nog) niet uitonderhandeld”.

(*) Bij het verschijnen van dit artikel zijn er verregaande plannen voor het aanbieden van de mogelijkheid een Nederlandse octrooiaanvrage te laten toetsen op verzoek van de aanvrager.

Bram van Oeffelt, octrooigemachtigde