Interview Bram Grabijn - Vindingrijk 2025-1

Voortdurend streven naar optimale opvang zonne-energie

Van huis uit is hij een regeltechnicus. Een regeltechnicus met een bovengemiddelde interesse in het opvangen en bewaren van zonne-energie. Dat NOVU-lid Bram Grabijn, oprichter en directeur van het duurzame installatiebedrijf Ecensy en uitvinder van de Multicollector, in deze editie van Vindingrijk voor het voetlicht wordt gebracht, dat ligt tamelijk voor de hand.

Bram Grabijn (59) begint het gesprek met een verontschuldiging. ,,Joepie wil zich nog weleens met een gesprek bemoeien.” Een papegaai kent geen beroepsgeheim. Niet bevreesd dat hij je uitvinding verklapt tegen het bezoek? ,,Haha. Hij kan aardig meepraten. Maar het woord Multicollector krijgt hij er niet uitperst. De Multicollector is thuis, in Oostzaan, niet het gesprek van de dag. Joepie vangt er maar flarden van op.”

Grabijns nieuwste uitvinding mag namelijk nog niet volledig uit de doeken worden gedaan. Hij heet Multicollector, gelijk aan een eerdere toepassing, en is bedoeld voor tuinderskassen maar heel veel meer wil de gepassioneerde regeltechnicus er in dit stadium niet over kwijt. ,,Je hoort een probleem of je ziet een markt of mogelijkheid en daar bedenk je iets op. Mij heeft altijd getriggerd wat de zon ons levert. De zon levert ons voornamelijk warmte, en dat doet die veelal in het voorjaar en in de zomer. Hoe vang je de meeste zonlicht op en hoe sla je zoveel mogelijk warmte op voor in de winter? Dat gaat al zolang door mijn hoofd.”

Zelfgemaakte e-bike

Laten we bij het begin beginnen, in Amstelveen waar Bram Grabijn is opgegroeid. Als kind kon hij zichzelf helemaal verliezen in Fischertechnik. ,,Dit speelgoed lijkt een beetje op Meccano maar dan met motortjes. Fischertechnik is een combinatie van mechanica en elektronica. Van dezelfde fabrikant zijn die grijze nylon pluggen.”
In hem heeft altijd een uitvinder geschuild. ,,Ik was een jaar of 15 toen ik mijn fiets ombouwde tot een e-bike. Motortje op het voorwiel, aangedreven door een accu die ik tussen de bagagedrager had geplaatst. Ik vond dat geinig.

Alles wat ik kon laten bewegen, dat had, en heeft nog steeds, mijn aandacht.

Het was in de tijd dat handleidingen nog niet waren te downloaden op internet, je moest het wiel letterlijk zelf uitvinden. ,,Ik wil het niet spannender maken dan het was. Een elektrische fiets is niets meer en niets minder dan een combinatie van standaardtechnieken. Die technieken leerde ik tijdens mijn studies elektronica op de mts en vliegtuigbouwkunde op de hts.”

Miniwindmolen

Dat ook windmolens al vroeg zijn fascinatie hadden, zal niemand verbazen. ,,We woonden in de bebouwde kom waar weinig wind was. Een rijbewijs had ik nog niet. Mijn moeder bracht mij en mijn broer naar de dijk. Ik noem het dijk, ik weet niet of het officieel een dijk was. Het was een soort heuvel waar ooit een snelweg had aangelegd moeten worden. Daar op die dijk testten we onze eigen windmolen. Met 1.20 diameter was het een miniatuurversie van een windmolen maar hij werkte. We waren apetrots.”

Na de hts kwam hij terecht in de installatietechniek. De uitvinder in hem kwam terug toen de warmtepomp als duurzaam klimaatbeheersingssysteem in zwang raakte. De warmtepomp bestaat al veel langer, rond 1855 is deze uitgevonden door de Oostenrijkse pionier Peter von Rittinger die zijn installatie gebruikte om water te verdampen in de zoutmijnen. ,,De techniek achter een warmtepomp is in feite dezelfde techniek waarop een koelkast drijft. Een koelkast koelt jouw melk en verwarmt tegelijkertijd via het rooster aan de achterzijde de lucht in de keuken of bijkeuken, net waar die staat.”

Hamvraag

Bram Grabijn is gedreven door techniek maar dat is niet zijn enige drijfveer. ,,Het heeft weinig nut om een nieuw spelletje voor kinderen te ontwikkelen. Kinderen worden al overspoeld met speelgoed. Ik bedenk liever iets waarmee we Moeder Aarde sparen.

Ik vind oprecht dat we onze bodem niet verder mogen uitputten.

De introductie van de warmtepomp als vervanging van de aardgasslurpende cv-ketel juichte hij dan toe en bracht hem terug naar de hamvraag: hoe vang je in de zomer een overdaad aan zonlicht op en hoe bewaar je deze maximaal voor de winter? Ofwel; hoe maak je optimaal gebruik van de meest duurzame bron, zonne-energie, bij warmtepompen?

Vanaf 2005 is hij zelf warmtepompen gaan ontwerpen, of beter gezegd warmtepompen gaan importeren en deze gaan uitbreiden met eigen regeltechniek, gebaseerd op zonnecollectoren. ,,Voor mij was het a piece of cake om van de cv over te stappen naar de warmtepomp.” Aanvankelijk deed hij dat als freelancer, tien jaar geleden richtte hij in Amsterdam het bedrijf Ecensy op dat inmiddels drie vestigingen kent.

Grondgebonden warmtepomp 

Ecensy klinkt onbedoeld als essentie. ,,Ecensy is een samentrekking van de woorden EConomic, ENergy en SYstems.” Ecensy is gespecialiseerd in klimaatinstallaties waarbij warmte wordt onttrokken uit de bodem. Niet alle warmtepompen kennen een bodembron. ,,De meeste zijn, kort door de bocht, omgekeerde airco’s, dat zijn die dingen die je buiten ziet liggen en waarover de buren klagen dat ze zo’n herrie maken. Deze warmtepompen zijn stuk goedkoper in aanschaf. Uit een grondgebonden warmtepomp haal je daarentegen veel meer rendement. Er is vooralsnog geen betere oplossing dan een warmtepomp met bodembron.”

Met een langwerpige strip van aluminium, die hij Multicollector noemt en op het dak wordt geplaatst, lukt het hem op een betrekkelijk eenvoudige manier veel zonlicht te verzamelen. Die strip is zwart geanodiseerd. ,,Anodiseren is een duur woord. Het komt erop neer dat door dit proces een slijtvaste oxidelaag op het aluminium ontstaat. Door het anodiseren vergaat het profiel niet, en ontstaat er geen roest. Waarom zwart? Zwart vangt het meeste zonlicht op.”

Onopvallend

De Multicollector kent in beginsel hetzelfde principe als een zonnecollector. ,,Alleen de Multicollector kent een traject van min 5 tot plus 30 graden, een zonnecollector werkt pas bij plus 10 en gaat door tot 90 graden. De Multicollector is vrij eenvoudig opgebouwd en daardoor veel goedkoper. Omdat die slechts 18 centimeter hoog is, valt die ook niet op. Bij schuine en monumentale panden is die zelfs onder een dakpan te plaatsen. Onder een dakpan wordt het loeiheet in de zomer. Daar is veel energie weg te halen.”

Multicollector is als merknaam geregistreerd. Patent heeft Bram Grabijn er nooit op aangevraagd. ,,Een patent is voor mij geen doel op zich. Het is eerlijk gezegd ook niet in me opgekomen. Deze uitvinding is zo simpel, de Multicollector had iedereen kunnen bedenken. Deze markt is zo specifiek, en het wereldje zo klein. De een doet dit en de ander doet dat. De Multicollector, in productie genomen door een aluminiumconstructiefabriek in het Westland, is slechts één manier om extra zonlicht op te vangen.”

Verhelderende inzichten

Voor de Multicollector 2.0, het apparaat waar hij nu mee bezig is, ligt het wat genuanceerder. ,,Deze uitvinding is een stuk ingewikkelder. Het profiel voor de warmtepomp kom ik met eigen geld op de markt brengen, dat gaat met deze vinding niet op. Samenwerken is noodzakelijk. De besprekingen met mogelijke partners zijn in een aftastende fase, vandaar dat ik er nog geen ruchtbaarheid aan wil geven.”

Laatst heeft hij bij NOVU de workshop Van Idee naar Markt gevolgd en die gaf hem verhelderende inzichten. ,,De belangrijkste les? Omschrijf je doel goed en vraag je serieus af of er behoefte is naar jouw product. Je kunt van alles bedenken maar als er niemand op zit te wachten ga je je doel voorbij.” Zijn doel is duidelijk: het terugbrengen van het gasverbruik in de glastuinbouw want de fossiele brandstoffen, die raken een keer op. ,,Of er vraag is naar mijn apparaat? Dat durf ik nu nog niet te stellen. Het is een duur apparaat, mogelijk te duur. Zolang de energieprijzen hoog zijn, zal er animo zijn. De investering is dan relatief snel terugverdiend. Ik kan niet in de toekomst kijken, ik vermoed dat de energieprijzen hoog blijven maar je weet het niet. We hebben vaker een energiecrisis gehad. De autoloze zondagen begin jaren 70, ik herinner ze me nog. Daarna zakten de energieprijzen weer. Als de huidige energieprijzen dat ook gaan doen, rest de vraag: zijn er voldoende ondernemers in de glastuinbouw met oog voor de toekomst? Op die vraag heb ik nog geen duidelijk antwoord.”

Credit foto: Selma van der Heijden / Sell Designs